Öğrenmenin etkili ve eğlenceli yolu: non-formel kitaplar

Günümüze değin genel olarak öğrenmeyi iki başlık altında incelerdik: formel ve informel öğrenme. Planlı, programlı, örgütlü ve kontrollü olarak yürütülen ve süreç sonunda kişilere sertifika veya diplomanın verildiği formel model, öğrenmeyi okula indirgeyen bir anlayışa sahiptir. İnformel eğitimi ise öğrenmeyi günlük hayatın içerisinde edinilen, plansız ve programsız seyreden bir süreç olarak özetleyebiliriz. Buna göre öğrenme bir zaman veya mekânla sınırlı değildir ve öğrenme sonunda bir sertifika/diploma yoktur. Bu sayıda ele aldığımız non-formel öğrenme ise bu iki öğrenme modelinden farklı olarak öğrenmeyi yine planlı ve programlı olmak şartıyla okul dışına taşıyan yaklaşımı benimser. Bilim merkezleri, atölyeler, müzeler, botanik bahçeleri vs. gibi alanlar teorik bilgilerin yanı sıra deneyerek, yaparak öğrenmeyi mümkün kılarken öte yandan eğlenceli ve keyifli zaman geçirilmesini sağlar. Non-formel öğrenmeye mekânlar kadar kitaplar da katkı sunar. Büyük bir özen ve emekle hazırlanan nice çocuk kitapları öğrenmenin en etkili araçlarından biri artık. Hatta pek çoğunun mevcut ders kitaplarından daha iyi hazırlandığını söylemek bile mümkün. Bu sayımızda biz de öğrenmeyi okul dışı alana taşımaya imkân tanıyan, belli bir plan ve program kapsamında yürütüldüğünde çok iyi kazanımlar sağlayan ve öğrenmeyi eğlenceli hâle getiren non-formel kitaplara yer verdik. Bu kategoride binlerce kitaptan söz edilebilir ancak örnek oluşturması açısından sadece beş çalışmadan bahsettik.

Hayırlı okumalar dileriz…

ERIC CARLE KİTAPLIĞI

Amerikalı yazar Eric Carle, kitapların dünyasına adım atan minikler için her biri birbirinden kıymetli çok sayıda kitap yazdı. Kendisini “Aç Tırtıl” kitabıyla tanıyoruz ama bunun gibi daha pek çok öğretici ve eğlendirici çalışması bulunuyor. Örneğin “Aç Tırtıl” bir tırtılın kelebeğe dönüşmesini anlattığı için biyoloji, sayılardan söz ettiği için matematik, yiyeceklerden söz ettiği için beslenme, tırtılın hayatını anlattığı için doğa ve tüm bunları merak uyandıran bir üslupta hikâyeleştirdiği için de edebiyat kitabı olarak okunabilir. Yazarın bir diğer kitabı olan “Dünyayı Gezmek İsteyen Horoz”, ileri ve geri sayı sayabilmeyi, küme kavramını ve denklem kurmayı öğreten eğlenceli bir eser. “Tepeden Tırnağa” isimli kitabı ise çocuğun hayvanlar eşliğinde kendi bedenini tanımasını sağlıyor. Hem hayvan anatomisine dair hem de insan anatomisine dair en temel bilgileri sunuyor. Kendisini ve etrafını keşfetmeye başlayan minikler için Eric Carle kitapları çok iyi bir tercih olacaktır. (0-3 yaş)

TÜBİTAK KİTAPLIĞI

Ülkemizde çocuk bilim kitaplığı deyince akla ilk gelen Tübitak Bilim Kitaplığı’dır. Hem çok sayıda kaliteli içeriğe sahip kitapları bünyesinde barındırması hem de fiyatlarının muadillerine göre çok uygun olması Tübitak kitaplarını non-formel öğrenme için çok cazip kılıyor.Fizik, kimya, matematik, mimarlık, tarih, coğrafya gibi alanlarda her yaşa hitap eden, sadece kurgu dışı değil kurgu eserlerde de öğreticiliği yakalamış kitaplar, kendi çocuğunuza öğrenme müfredatı hazırlamak için oldukça ideal. (+3 yaş)

TAZE KİTAP’IN ATLASLARI

Çocuk yayıncılığında yayımladığı atlaslarla belirli bir yer edinen Taze Kitap’ın kitapları fen ve doğa, sanat, gezi ve tarih içerikleriyle bu alandaki büyük bir boşluğu dolduruyor. Her biri özenle hazırlanan atlaslar, çocuklar için birer başucu kitabı âdeta. Örneğin, bizi böceklerin dünyasıyla buluşturan “Böcek Atlası” bu alanda ülkemizde yapılan nadir çalışmalardan biridir. Hem kendi ülkemizi tanıdığımız “Güzel Ülke Atlası” hem de dünyadaki ilginç yerleri keşfettiğimiz “Dünyanın Öbür Ucunda Ne Var” kitabı yerel ve küresel coğrafyaya dair önemli iki çalışma. “Gezgin Eşekle Oyun Atlası” dünya oyunlarından söz eden bir kültürel antropoloji kitabı olarak da değerlendirebilir. Yayınevinin kurgu dışı eser kategorisinde yayımladığı tüm kitapları, çocukların güzel vakit geçirebileceği ve öğrendiklerini uygulamak isteyecekleri içeriklere sahip. (+5 yaş)

İNFOGRAFİKLERLE ÖĞRENME

Büyülü Fener Yayınları’ndan çıkan “Ye Bitir, Suya Bak ve Enerji Ver” kitapları suyun, gıdanın ve enerjinin tarihine yolculuk yapan infografiklerle dolu üç başarılı çalışma. İnfografik, bilgi ve verileri görsel olarak anlatan şekillere denir. İnfografik anlatıma sahip kitaplar çocuklara hem görsel hafızadan yararlanarak öğrenmeyi sağlar hem de grafik okumayı öğretir. Yayınevinin sözü edilen bu üç eseri; günümüz dünyasında çokça tartışılan gıdanın, suyun ve enerjinin tarihine, önemine ve geleceğine dair güzel içerikler sunuyor. Rengârenk sayfalarda dolaşırken öğrenilen bilgiler çocukların sadece teorik bilgi edinmesine katkı sağlamakla kalmıyor ayrıca mevcut dünyayı anlamasını da fayda sağlıyor. (+8 yaş)

ŞU ACAYİP ŞEYLER SERİSİ

Hayat bilgisi ve fen bilgisi kitaplarında anlatılmayanları anlatmak üzere ortaya çıkan “Şu Acayip Şeyler” dizisi, yazar Tarık Uslu’nun kendine has anlatım tarzıyla oluşturduğu ve bugün itibarıyla 22 kitaba ulaşmış, çocuklar tarafından çok sevilen bir bilim kitaplığı. Ağaçlardan, gökyüzünden, uzaydan, burundan, kuşlardan, sürüngenlerden ve daha pek çok konudan bahseden bu seri, bol diyalog ve esprili bir anlatıma sahip. Sınıf atmosferinde oluşturulan sahnelerle dolu kitaplar, çocukların okul derslerinde anlamadığı pek çok konuyu kolaylıkla öğrenmelerini sağlıyor. Non-formel kitaplar sadece kurgu dışı eser demek değildir; öğretici yönü belirgin kurgu kitaplar da öğrenmeyi pek tabii sağlayabilir. Son yıllarda bilim konularını edebiyatla birlikte sunan çok sayıda eser yayımlanmaya başladı. Böylece çocukların okurken ve eğlenirken, hikâyelerle öğrenmeleri sağlanıyor. Bunu çok güzel başaran eserlerden biri de “Şu Acayip Şeyler” dizisidir. (8 yaş üstüne hitap eden serideki kitaplar artık 3 yaş ve üzeri için de uyarlanarak yayımlanıyor.)

Ayşenur Narboğa