Çocukların evrenle bağını güçlendirecek 10 harika kitap
Çocuklarımızı içinde yaşadıkları dünyaya karşı daha duyarlı, hassas ve merhametli yetiştirmenin yolu onları doğru kitaplarla tanıştırmakla mümkün olabilir. Çocuk kitaplarında yer alan temalar ve kurgular çocukları yerel ve küresel sorunlar karşısında bilgi sahibi kıldığı gibi onları eyleme de geçirir. Bu bağlamda Timaş Çocuk Yayınları’ndan çıkan kitaplar çocukların doğa ve gezegendeki sorunlar karşısında bilinçlendirecek başlıklara sahip. Gelin hep beraber bu kitapların nasıl daha iyi birer insan olmaya yardımcı olabileceğine bakalım.
- Çevresel felaketler karşısında dayanışmanın gücünü kavrarım.
Bu kitabın hikâyesi tamamen gerçek bir olaya dayanıyor. Avustralya’nın Phillip Adası’nda meydana gelen petrol akıntısı yüzünden penguenler petrole bulanmıştı. Yaşlı Alfred ve gönüllülerden oluşan bir ekip petrole bulanmış penguenlerin daha fazla üşümemesi ve ölmemesi için kazak örmeye başladı. Rengârenk, yüzlerce kazak çok hızlı bir zaman diliminde penguenlere ulaştı. Ayrıca zor durumdaki penguenler tedavi edildi ve daha iyi şartlarda yaşamaları için ne gerekiyorsa yapıldı. Adadaki petrol akıntısı da temizlendi. Kazaklar sayesinde ısınan penguenler yaşama umutla tutunmaya başladı. Marikka Tamura, çevresel felaketler karşısında iyiliğin ve umudun hikâyesini anlattığı Penguenler Kazak Giymez kitabında dayanışma ve birlikte hareket etmenin hayati önemini gösteriyor.
- Evrendeki tüm canlıların yaşam alanlarını tanır ve onlara karşı saygılı davranırım
Tüm canlılar kendi yaşam alanlarını kurmayı ve korumayı bilecek yeteneklerle doğar. Her birinin sığınağı olan yuva, evren denilen o kocaman evin birer küçük odası gibidir. Bu yüzden yeryüzündeki tüm yaşam alanları korunmaya muhtaçtır. Ama insanlar bazen bilerek ya da bilmeyerek diğer canlıların yuvalarına zarar verebiliyor. Asiye Yıldırım bize bu gerçeği hatırlatıyor ve Cesur Yürek Hermit kitabıyla deniz kabuklarının bazı küçük deniz canlılarının yuvası olduğunu anlatıyor. Kitap sayesinde gözden kaçırdığımız bir hakikati kavrıyor ve canlıların evi söz konusu olduğunda daha hassas olmamız gerektiğini fark ediyoruz.
- Ağır mevsim şartlarında yakınımdaki canlıları düşünürüm.
Thomas Krüger kış aylarında kış uykusuna yatan bazı orman hayvanlarının hikâyesini anlattığı Kış Uykusu Oteli’nde hayvanlar hakkındaki bu en bilinen gerçeği eğlenceli bir dille kaleme alıyor. Kış uykusuna yatan hayvanların kalacak bir yerlerinin olması çok güzeldir. Ancak kış uykusuna yatmayan hayvanlar için onların kışı daha sıcak geçirebilecekleri yaşam alanları hazırlayabiliriz. Doğanın işleyişi hakkındaki keyifli bir anlatıma sahip bu kitap, herkesin evinde sıcak ve güvende kalabildiği sürece gerçek huzuru yakalayabileceğimizi fısıldar gibidir.
- Eşyayla kurduğum bağ beni tüketici olmaktan kurtarır.
Evrene verdiğimiz en büyük zarar, neden olduğumuz atıklardır ve evet bu atıklara oyuncaklar da dâhildir. Her yıl milyonlarca oyuncak çöpe gidiyor ve en kötüsü bu oyuncaklarla kurulan bağ çok az. Esin Bacacı Taner sadece tek bir kırmızı gemiyle arasında müthiş bir bağ kuran çocuğun öyküsünü anlattığı Kırmızı Gemim Neden Gitti kitabında her zaman yeni olanın kıymetli olduğunu değil, anıların ve kurulan bağların daha önemli olduğunu hatırlatıyor.
- Küresel felaketlerin birbiriyle olan ilişkisini görürüm.
Küresel ısınma ve neden olduğu çevresel felaketler sadece bir doğa krizi değil aynı zamanda insani bir krizdir de. İçecek temiz suya ve yeterli gıdaya ulaşamayan binlerce insanın iklim mültecisi olduğunu artık biliyoruz. Jion Sheibani her ne sebepten olursa olsun kapımızı çalan mültecilere ev sahipliği yapmamızın önemini anlatıyor. Bir Kutup Ayısı Kapını Çalarsa diye soruyor ve bizi öteki’ne ev sahipliği yapmaya çağırıyor.
- Herkes evinde mutlu olursa evrende gerçek mutluluğun sağlanacağını bilirim.
Doğayı korumak ve gezegene iyi bakmak konusunda bilmemiz gereken en temel kural tüm canlıların kendilerini evinde ve güvende hissetmesini sağlamaktır. Bu sağlanamadığında şiddet ve sömürüden bahsediyoruz demektir. Evsiz kalan bir sincap var Sezen Aksu Taşyürek’in Evim Nerede kitabında. İnsanlar evini yok ettiği için evsiz kalan sincabın türlü sıkıntılar çekmesini konu edinen bu kitap neyse ki mutlu sonla bitiyor. Evsiz sincaba yine bir insan yardım ediyor, onu kapatıldığı kafesten kurtarıyor. Hayvanların evi kafesler değil ait oldukları yaşam alanlarıdır. Bir sincap bir ormana aittir örneğin. Bunu çok güzel anımsatıyor yazar.
- Hayatı tehlikede olan canlılar için yardıma koşarım.
Akbaba Dobrilla, nesli tükenme tehlikesi altında bir kızıl akbabadır. Sırbistan’dan Türkiye’ye uçuşu sırasında yorgun ve hasta düşer. Kahramanmaraş’ta yaralı bulunan Dobrilla iyileştirilerek tekrar ülkesine gönderilir. Mustafa Orakçı’nın tamamı gerçek olan bu olaydan esinlenerek kaleme aldığı Akbaba Dobrilla’nın İnanılmaz Yolculuğu yaralı hayvanlara müdahalenin önemini anlatıyor. Kitapta Dobrilla’yı yaralı gören çoban ve çocukların durumu yetkililere bildirmesi ve ardından Dobrilla’nın ilgili kuruluşlara ulaştırılması onu yeniden hayata döndürmüş oluyor. Hayvanlara zarar vermekten kaçındığımız gibi gerektiğinde onlara yardım etme noktasında da karar alabilmeliyiz.
- Atıklara neden olmadan da eğlenceli oyunlar oynayabilirim.
Oyun oynarken ya da çeşitli etkinlikler düzenlerken çok sayıda atığa neden oluruz. Bunun yerine daha az atık çıkarabileceğimiz oyunlar oynayabilir, oyun nesnelerini doğadan bulabiliriz. Doğayı oyun arkadaşı yapmak hem onu tanımak hem de onun bize sunduklarıyla oynamayı öğrenmek demektir. Dallar, yapraklar, taşlar birer oyun nesnesine dönüşebileceği gibi dikkat ve gözlem yeteneğini de besler. Semra Aydın Oyun Arkadaşım Olur Musun sorusuyla bizi doğaya davet ediyor ve hem doğa bilgimizi artırıyor hem de doğada oynayabileceğimiz oyun önerileri sunuyor.
- Atıksız yaşamanın imkânlarını araştırırım.
Gezegenimize verdiğimiz en büyük zarar, ürettiğimiz atıklardır ve bundan kurtulmanın yolu mümkün olduğu kadar az atık üretmektir. Nil Ormanlı Balpınar Başka Bir Gezegen Yok diyerek gezegenimizi atıklardan kurtarmanın ipuçlarını sunuyor. Tüm çocukların evinde rahatlıkla uygulayabileceği bu öneriler hem evimiz hem de doğa için kıymetli bilgiler içeriyor.
- Yaban hayatı korumak için var gücümle savaşırım.
Hayvanlarla aramızdaki ilişkiyi gözden geçirmek için güzel bir fırsat sunan Ali Standish’in Göğe Tırmanan Çocuk kitabı yaban hayatını anlamak ve korumak üzerine kurulu. En vahşi hayvanla bile bir bağ kurulabileceğini gösteren bu ince roman bir kız çocuğunun doğayla olan bağını anlatıyor. Küçük bir kızın evsiz kalan bir ayıya ev arayışının mücadele dolu bu öyküsü gerçek mutluluğun tüm canlıların ait olduğu yerde olmasıyla mümkün olduğunu bir kez daha hatırlatıyor
Bu yazı Timaş Çocuk’un katkılarıyla hazırlanmıştır.
Hazırlayan: Ayşenur Narboğa
