Alfabe temalı 7 çocuk kitabı
Daha çok başında olmamıza rağmen 21. yüzyıl bize pek çok kavramla birlikte geldi. O kavramlardan biri de yazılım diğer adıyla kodlama. Gelecek nesillerin yazı dilinin tamamen değişeceği üzerine teoriler çoktan sıralanmaya başladı. Çocuğumuzla değil belki ama torunumuzla anlaşmamız pek olası görünmüyor bu teorilere bakılırsa. Çünkü kodlama dili bambaşka bir evren. Yapay zekaların dünyasında var olmak isteyenlerin dili ve bu dili kullanamayanların var olmakla ilgili pek çok sıkıntısı da olacaktır. Bu sıkıntıyı şimdiden hissetmeye başlayan çok sayıda insan vardır. Etrafımızda başka bir dilden konuşan çocuklar duyuyoruz, dilleri başka çünkü dünyaları başka. Küresel sistem büyük bir hızla bu yeni dili nesillere benimsetmeye başlamış durumda. Üstelik bunu ‘oyunlarla’ başarıyor. Ben de bu süreci kaygıyla izleyen bir öğretmen ve anne olarak dijital dünyanın bir önceki devrinden seslenmek istedim okurlara. Dijital dünya hegemonyasını ilan etse de hâlâ matbu yazının geçerliliği ve yaygınlığı yerini koruyor. Ne tuhaf… Bundan birkaç yüz yıl önce matbaanın icadıyla itibarını kaybeden söz için benzer bir paragraf yazabilirdim. Oysa şimdi dijital çağa karşı yazıyı savunuyorum. Bu çağdayız ve bize düşen mücadele de sanırım bu. Aksi takdirde kalem tutma yeteneği azalan çocukların ellerini kullanmakla ilgili çok daha fazla sorun yaşayacağı ortadadır.
Listemize geçmeden önce size Bala’nın hikâyesini anlatan bir kitaptan bahsetmek isterim. Bala yazı öncesi dönemde yaşayan bir çocuktur. Henüz resim ile iletişim bile başlamamıştır. Bala bir gün en yakın arkadaşı çakal Vulu ile çıktığı bir orman gezisinde tuzağa düşer. Tuzaktan bir türlü kurtulamayan Bala ailesine haber göndermek için o zamana kadar denenmemiş bir yol bulur. Asılı kaldığı ağacın dibinde sönmüş küllerden üzerindeki kıyafetin üzerine bir resim çizer. Bu resim Bala’nın içinde bulunduğu zor anı anlatan bir resimdir. Dostu Vulu’dan bunu ailesine götürmesini ister. Kıyafet Bala’nın ailesine ulaşır ama herkes bu resmi farklı yorumlar. Neyse ki kabiledeki bir çocuk resmi doğru anlar da hep birlikte Bala’yı kurtarmaya giderler. Bala’nın çizimlerle dolu mektubu bugünün dijital iletişim çağındaki insanlarına neler söylemektedir?
Bir yandan resimle iletişimi konuşup diğer yandan yazı dünyasına adım atabiliriz. Eline kalem alıp harfleri çizmeye başlamadan önce çocuklara pek çok çizgi çalışmaları yaptırılır. Ardından alfabedeki harfler belli tekniklerle öğretilir. Tüm bu süreçte çocukların çizimlerindeki amatörlük Latin alfabesinin ortaya çıkış sürecindeki hikâyeyi anımsatır bana. Bu hikâyeye yakından bakmak isterseniz Don Robb’un ‘Latin Alfabesinin Tarihi’ kitabını incelemenizi tavsiye ederim. Kitapta harflerin ortaya çıkışlarıyla ilgili eğlenceli ve ilginç bilgiler var. Bu bilgiler bize çocuklarla birlikte resim dili ile yazı dilinin arasındaki benzerlikleri konuşmamız için güzel bir olanak sunuyor. ‘Mükemmel’ yazıya geçmeden önce ilkel ve amatör çizimlerin ne kadar şahane olduğunu göreceksiniz.
Gelelim bizi kültürle ve doğayla buluşturan alfabe temalı kitaplarımızın listesine:
Listemize alfabe ile ilk kez tanışacak küçükler için çok sevecekleri bir kitapla başlıyoruz. Bu kitap bir tangram etkinlik kitabı aynı zamanda. Her bir harf için o harfle başlayan bir kelime örneği var ve o kelimeyi tangramla şekillendiriyorsunuz. Sadece tangram değil başka bilişsel aktiviteler de mevcut. Bahar Sarıkaya’dan öğrenilen harflerin oyunla pekiştirilmesini sağlayan eğlenceli bir kitap.
Kelimeleri okumak sadece yan yana yazılmış harfleri okumak değil bir dünyayı okumak demektir. Ebru Akkaş Kuşeyri şiirlerle bezediği Ağaç Alfabesi’nde çocukları ağaçların dünyasına davet ediyor. Çocuklar hem 28 tane kelimeyi öğreniyor hem de ağaçların özellikleri hakkında bilgiler ediniyor. Üstelik bu bilgileri şiirler yoluyla ve tablo gibi çizimler sayesinde kazanıyor. Okuma yazma heyecanını doğa sevgisiyle katlayan güzel bir çalışma…
Birbirinden güzel hayvanların alfabeyi çocuklara öğrettiği bu kitapta 14 çizerin imzası var. Kitapta sadece her bir harfle başlayan hayvan isimleri yer alıyor. Bu isimlerinin İngilizce karşılıkları da mevcut böylece İngilizce öğrenmeye başlayan çocuklar da bu kitaptan istifade edebilir. Farklı çizerlerin farklı teknikleriyle karşılaşmak bu kitabı başarılı bir sanat kitabına da dönüştürüyor. Bu bakımdan resim çalışmaları da için de düşünülebilir.
Sözlü kültürümüzün en önemli malzemesi bilmecelerdir ve her bir bilmece aynı zamanda harika birer söz oyunudur. Yazar Can Göknil çok basit bilmecelerle çocuklara hem alfabeyi hem de kelimeleri öğretiyor. Sözlü edebiyata dayandığı için kağıt kalem olmadan da dil gelişimini desteklen bu eğlenceli kitap yeni bilmece keşiflerine olanak sağlıyor.
Alfabe ormanında bir küçük maymun olan Nino ile kelime oyunları yaparak hem kelime dağarcını geliştirmek hem de farklı hayvan türlerini tanımak mümkün. Bu oyunun kuralı ise oldukça basit: her bir kelimenin son harfiyle yeni kelime üretmek. Yazar Gönül Okutan bu kelime oyunu için çocuklara yol gösteriyor ama kendi kelimelerimizle oyunu daha da zenginleştirmek elbette ki elimizde.
Şair Bestami Yazgan’ın her bir harfi tanıtan şiirlerinin yer aldığı bu kitap sözlü edebiyat için tavsiye edeceğimiz bir başka eser. Şiirler her bir harfi kendi ağzından bize anlatıyor. İçlerinde deyimlerin, tekerlemelerin, kafiye ve rediflerin, onlarca kelimenin zenginliğini barındıran bu şiirlerle bütün çocukların tanışmasını dileriz.
Şair Haydar Ergülen’in kızı Nar için hazırladığı bu alfabe kitabı şiirlerle örülü bir eser. Hem akıl yürütmelerin bolca yapılabileceği hem de imgelem dünyasını zenginleştirici bu şiirler şairden sadece kızına değil tüm çocuklara sunulmuş bir armağan adeta. Her harften üçer kelimeyi esas alarak oluşturulan şiirler konuşma uslubuyla kaleme alınmış. Böylece çok samimi ve akıcı bir anlatıma sahip.
